پس از انتقادات فراوانی که در جریان اینماد و اجباری شدن آن شکل گرفته، حالا با موضوع شکایت‌های فراوان کاربران از کلاهبرداری‌های اینترنتی روبرو هستیم آن هم از سایت‌هایی که دارای اینماد هستند. پس از مشاهده رشته توییت این کاربر درباره خرید آنلاین از یک سایت دارای اینماد، و مراحل دردسرآفرین پس از آن که چند ماهی طول کشیده و نشان دهنده روند بی‌فایده، زمان‌بر و ناکارآمد اینماد است تصمیم گرفتیم برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به افراد، روش‌های پیشگیری از چنین مشکلاتی را ذکر کنیم.
من تقریبا جزو اولین کسانی بودم که در اولین روزهای شکل‌گیری خرید آنلاین، آن را تجربه کردم چون بر اساس آن مثل که دست ما کوتاه و خرما بر نخیل، بسیاری از کالاهای جدیدی که دوست داشتم بخرم در اطراف محل زندگی‌ام در دسترس نبود و می‌بایست خرید آنلاین را تجربه می‌کردم تا قادر به خرید کالاهای متنوع‌تری باشم. در این سال‌هایی که صدها بار خرید آنلاین انجام داده‌ام تا به حال پیش نیامده که به قول معروف پولم را بخورند یا سایتی از من کلاهبرداری کند. البته یک بار در سال ۹۳ شکل دیگری از اتفاق را تجربه کردم:
یک وبلاگ پربازدید داشتم و بر اساس برنامه همکاری در فروش برای یک نرم‌افزار، در سایتم رپورتاژ رفتم و وقتی تعداد ارجاع‌های سایت من و فروش‌ها بالا رفت، هر چه درخواست می‌دادم کمیسیون مرا پرداخت نمی‌کردند. چندین بار به بخش مالی تیکت زدم اما پاسخگو نبودند. در نهایت در تیکت آخر، اظهار کردم در همان پستی که محصول شما را تبلیغ کرده‌ام یک مطلب نوشته‌ام و از قابل اعتماد نبودن شما و این مشکل سخن گفتم و در نهایت لینک آن مطلب را پیوست کردم. چند دقیقه‌ای بیشتر طول نکشید که مدیر شرکت تماس گرفت و به واسطه بازی کردن نقش آدمی بی‌خبر از همه جا به من گفت تازه متوجه موضوع شده و پیگیری می‌کند و به زودی مشکل حل خواهد شد. کمتر از یک ساعت بعد پول را به حسابم واریز کردند و من متن را حذف کردم.
اما چرا هیچ وقت در خرید آنلاین این دست مشکلات را تجربه نکردم. من علاوه بر سایت‌های شناخته شده و معتبر از سایت‌های ناشناخته هم خرید کردم و اتفاقا اعتقاد دارم باید از استارت آپ‌ها و فروشگاه‌های کوچک حمایت کرد. اما در حال حاضر، وقتی وارد یک سایت می‌شوم در عرض چند دقیقه متوجه می‌شوم آیا به این سایت می‌شود اعتماد کرد یا خیر. البته بدیهی است برای رسیدن به این نقطه، تمام ترفندهای این مقاله را بررسی نمی‌کنم و تنها بر اساس تجربه و حسی که به مدد تجربه‌ام قوی شده، خیلی سریع حتی از شکل و شمایل سایت درمی‌یابم که آیا قابل اعتماد است یا نه. نیازی به دیدن اینماد هم ندارم.
بسیاری از دوستان و آشنایان نیز که می‌خواهند از سایت یا پیج اینستا خرید کنند و نمی‌دانند مورد اعتماد است یا نه، لینک آن را برای من می‌فرستند و در زمانی کوتاه به آنها می‌گویم آیا از آن خرید کنند یا نه. حال می‌خواهم این تجربیات را با شما در میان بگذارم. چندین فاکتور مختلف برای تشخیص یک سایت/کسب و کار قابل اعتماد از یک فروشگاه آنلاین نامعتبر وجود دارد که طی سالیان مختلف با آنها آشنا شده‌ام و برحسب اولویت وقتی یکی دو المان را در سایتی ببینم می‌توانم بفهمم آیا این سایت قابل اعتماد است یا نه.
حالا برویم به سراغ ذکر روش‌هایی که برای شناسایی سایت‌ها، پیج‌های اینستاگرامی و یا کانال‌های تلگرامی و کلا آنلاین شاب‌های معتبر و قابل اعتماد وجود دارد. نخستین نکات بیشتر مربوط به سایت‌هاست و نکات بعدی در مورد پیج‌ها و کانالها هم قابل استفاده است. گرچه با امکانات جدید اینستاگرام و تلگرام، اکنون بسیاری از قابلیت‌ها مشترک شده است.
سایت‌ها، پیج‌ها، کانالها و کلا آنلاین‌شاپ‌های معتبر چه ویژگی‌هایی دارند
یا روش‌های تشخیص فروشگاه‌های معتبر آنلاین چیست
در همین ابتدا چون صحبت از اینماد شده بگویم که داشتن اینماد اصلا دلیل بر معتبر بودن یک سایت نیست همان‌طور که نداشتن اینماد تا مدتی قبل، دلیلی بر نامعتبر بودن سایت نبود (سایت فروشگاهی ما با حدود ده سال سابقه، حدودا دو سالی می‌شد که در اعتراض به مشکلات اینماد، آن را از سایت برداشته بود) اما چرا گفتم تا مدتی قبل؟ چون که احتمالا می‌دانید اینماد برای اخذ درگاه اینترنتی الزامی شده و حالا دیگر فروشگاه‌های آنلاین ملزم به داشتن اینماد شده‌اند. این یعنی، الان تمام آن فروشگاه‌های کلاهبردار نیز به احتمال زیادتری اینماد دارند.
قبل از شروع یکی دو نکته دیگر هم بگویم. ممکن است یک سایت یا فروشگاه، برخی از فاکتورهای ذکر شده را نداشته باشد اما باز هم معتبر باشد. برخی از موارد از سایرین مهم‌تر هستند و در اولویت قرار دارند اما در کل به تجربه می‌توانید دریابید که آیا یک فروشگاه معتبر است یا نه. اگر در این کار ناوارد هستید بنابراین بهتر است اغلب این موارد را در نظر بگیرید و ریسک نکنید.
نکته دیگر اینکه هیچ کدام از موارد زیر به تنهایی، معتبر بودن فروشگاه را به شکل ۱۰۰٪ تضمین نمی‌کند. اگر یک فروشگاه از تمام این موارد برخوردار بود آن وقت ۱۰۰٪ معتبر است. اگر فروشگاهی اغلب و یا تعدادی از این موارد را هم دارا بود به احتمال زیاد معتبر است.
حالا بگذارید برویم به سراغ فاکتورهای مهم یک آنلاین شاپ معتبر که آنها را خلاصه می‌کنم:
آیا سایت فروشگاهی یک لوگوی درست و حسابی دارد؟
معمولا کلاهبرداران اینترنتی آن قدر وقت و هزینه صرف نمی‌کنند تا برای سایت‌شان یک لوگوی مناسب طراحی کنند. اگر سایتی یک لوگوی حرفه‌ای دارد احتمال معتبر بودنش بیشتر است.
به طراحی سایت دقت کنید
آیا سایت دارای طراحی شکیل، مدرن و زیبایی است؟ آیا دارای صفحات درباره ما، تماس با ما و صفحات اختصاصی دیگر مثل قوانین خرید و … هست؟ هر چه تعداد صفحات سایت بیشتر باشد (به همان دلیلی که در بالا گفتم) ضریب معتبر بودنش بیشتر می‌شود. آیا تعداد محصولات موجود در سایت زیاد است؟ آیا صفحات محصول به خوبی طراحی شده و دارای اطلاعات مناسبی است؟ آیا از تصاویر باکیفیت در سایت استفاده شده؟ اگر جواب همه این سوالات بله باشد، شما با یک سایت معتبر روبرو هستید گرچه همان طور که قبلا هم گفتیم هیچکدام از مواردی که ذکر می‌کنیم به شما تضمین ۱۰۰٪ نمی‌دهد اما خب تا حد زیادی می‌توانید مطمئن باشید.
یک نکته دیگر که باید توجه داشته باشید، سیستم مدیریت محتوای وردپرس، طراحی سایت را بسیار آسان کرده است. یک کلاهبردار هم می‌تواند به راحتی با هزینه کم یک سایت کامل وردپرسی راه‌اندازی کند. ظرف چند دقیقه یک سایت وردپرسی راه‌اندازی می‌شود که تمام قابلیت‌هایی که در بالا گفتیم را دارد. (قالب‌های آماده وردپرس که دارای بسته نصبی هستند یک دموی آماده ارایه می‌کنند که شامل کلی محصول نمونه، صفحاتی مثل درباره ما و تماس با ما و .. هستند و خریدار به راحتی آن را بر روی دامنه خود نصب می‌کند). اما یک راه حل در این مورد وجود دارد. سایت‌های دمو، دارای محتوای دمو هستند و با بررسی محتوای سایت، اگر با محتوای دمو (مثلا محتوایی که با لورم ایپسوم شروع می‌شود یا محتوای بی‌ربط و یا محتوایی که نشان می‌دهد به صورت نمونه و برای دمو نوشته شده) مواجه شدید آن وقت به سایت شک کنید.
با استفاده از اکستنن Wappalyzer در مرورگر کروم می‌توانید بفهمید که آیا سایت با وردپرس ساخته شده یا برنامه‌های دیگر. البته الان حدود ۸۰٪ از سایت‌ها با وردپرس ساخته شده و در میان آنها بخشی از برترین و معتبرترین سایت‌ها نیز قرار دارد. بنابراین فقط باید دقت کنید که محتوای سایت محتوای واقعی باشد نه دمو.
به محتوای سایت و محصولات دقت کنید
محتوای جعلی خودش فریاد می‌زند.
اگر با محتوای اغراق شده درباره محصولات مواجه شدید و عباراتی نظیر برترین هدفون در ایران، ارزان‌ترین محصول، باکیفیت‌ترین کالا و .. در توصیف محصولات مشاهده کردید به آن شک کنید. فروشندگان معتبر سعی می‌کنند توضیحات واقعی درباره محصولات منتشر کنند تا مشتری با اطمینان بیشتری خرید کند و بتواند انتخاب بهتری داشته باشد. ضمن آن‌که فروشنده معتبر باید پاسخگوی مغایرت در توضیحات محصول، با کالایی که فرستاده هم باشد. بنایراین اگر در توضیحات محصولات با جملات متعادل و منطقی مواجه شدید شما با یک فروشگاه معتبر روبرو هستید.
ایمن بودن سایت
مرورگرهای به روز از قابلیت‌هایی برخوردار هستند که می‌توانند برخی از سایت‌های ناایمن را تشخیص دهند. مرورگر خود را به روز نگه دارید (بهتر است از کروم استفاده کنید) و در صورتی که مرورگر در یک سایت به شما هشدار امنیتی داد سعی کنید از آن سایت خرید نکنید.
نظرات کاربران سایت
به تعداد و محتوای نظرات کاربران سایت و پای محصولات دقت کنید. اگر تعداد نظرات برای محصولات زیاد باشد با سایت معتبری روبرو هستید. اما درباره محتوای نظرات! حتما می‌گویید خب مدیر سایت اگر کلاهبردار باشد نظرات منفی را حذف می‌کند. بله همین طور است. بنابراین اگر در یک سایت با انبوه نظراتی مواجه شدید که پر از تعریف و تمجید است اتفاقا باید به آن شک کنید.
درباره تعداد نظرات باید توجه کنید که ممکن است برخی از کسب و کارهای نوپا و فروشگاه‌هایی که تازه تاسیس شده‌اند دارای نظرات زیادی نباشند. و برعکس برخی سایت‌ها مثل دیجیکالا که دارای انبوهی از نظرات است و اتفاقا سایت بسیار معتبری است ممکن است تجربه خوبی از خرید برای شما نداشته باشد. این موضوع را ذکر کردم که بدانید برخی از سایت‌های معتبر که به تازگی راه‌اندازی شده‌اند و تعداد نظرات کاربران در آن کم است اتفاقا می‌توانند سایت‌های معتبر و خوبی باشند. بنابراین گرچه تعدد نظرات مثبت و منفی می‌تواند خیال‌تان را از بابت معتبر بودن فروشگاه راحت کند، عکس آن اما مصداق ندارد. یعنی تعداد اندک نظرات در یک سایت دلیل بر نامعتبر بودنش نیست و در این مورد بهتر است به فاکتورها و روش‌های دیگر مراجعه کنید.
به سایت‌های ناظر – برای مشاهده نظرات واقعی کاربران درباره فروشگاه‌ها و سرویس‌های آنلاین – مراجعه کنید
سایت‌هایی مثل نظرکده ایجاد شده‌اند که مشتریان و مصرف‌کنندگان و خریداران، نظرات خود را درباره فروشگاه‌ها و آنلاین شاپ‌ها در آن ارایه می‌دهند و وقتی می‌خواهید از یک سایت یا آنلاین شاپ خرید کنید می‌توانید به نظرکده و امثال آن مراجعه کنید و ببینید کاربران چه نظراتی درباره آن داده‌اند و رتبه‌اش چند است. در برخی موارد ممکن است کاربران درباره روش‌های غیرحرفه‌ای یا حتی کلاهبرداری برخی از سایت‌ها نظر و هشدار داده باشند که به شما بسیار کمک خواهد کرد تا جلوی آسیب را بگیرید. گرچه این سایت‌ها هنوز جدید هستند و تعداد فروشگاه‌هایی که در آنها درج شده اندک است اما می‌توانید در صورتی که با فروشگاهی که می‌خواهید از آن خرید کنید آشنایی ندارید در ابتدا سری به این سایت‌ها بزنید و ببینید آیا در آنها ثبت شده و نظری برایش وجود دارد یا نه!
چند نمونه از پلتفرم‌های ایرانی که نظرات و تجربه خرید مشتریان از فروشگاه‌ها را منتشر می‌کنند شامل نظرکده – معتبره و آینه می‌باشند.
به آدرس سایت دقت کنید
در نوار آدرس مرورگر به نام دامنه و آدرس سایت دقت کنید. اولا سایت‌های معتبر معمولا از دامنه‌هایی با پسوندهایی مثل .ir – .com – .net – .org و … استفاده می‌کنند و اگر مثلا سایتی با چنین دامنه‌ای دیدید example.xyz بدانید که احتمالا با سایت معتبری روبرو نیستید چون سایت‌های معتبر معمولا از دامنه‌ای مثل .xyz استفاده نمی‌کنند.
آیا سایت دارای شبکه‌های اجتماعی قابل توجه است؟
اگر به فروشگاهی که می‌خواهید از آن خرید کنید شک دارید چک کنید ببینید آیا سایت کسب و کار در شبکه‌های اجتماعی فعال است یا خیر. به آدرس شبکه‌های اجتماعی سایت سر بزنید و تعداد پست‌ها و کامنت‌های آنها را مشاهده کنید. در شبکه‌های اجتماعی امکانات حذف نظرات منفی وجود ندارد. بنابراین اگر سایت در شبکه‌های اجتماعی فعال بود می‌توانید به آن اعتماد کنید.
یک ترفند: آیا آنلاین شاپ از پرداخت در محل پشتیبانی می‌کند؟
شاید این گزینه را باید در اول لیست قرار می‌دادم چرا که می‌تواند اولویت اول باشد. اگر آنلاین شاپ چنین گزینه‌ای داشت و از پرداخت در مخل پس از تحویل گرفتن کالا پشتیبانی می‌کرد بنابراین معتبر است و با خیال راحت می‌توانید از آن خرید کنید. اما این نکته هم برای سایت و هم برای آنلاین شاپ‌ها در شبکه‌های اجتماعی صادق است. مخصوصا پیج‌های اینستا و یا کانال‌های تلگرامی، معمولا این گزینه را دارند و شما می‌توانید پس از تحویل کالا، مبلغ را بپردازید.
البته برخی پیج‌های معتبر ممکن است این گزینه را حذف می‌کنند و علت آن هم می‌تواند دردسرهایی باشد که تجربه کرده‌اند. تعداد مرجوعی‌ها و به اصطلاح دبه کردن، حاضر نبودن خریدار در محل و .. برخی از مشکلاتی است که ممکن است آنلاین شاپ‌ها را وادارد گزینه پرداخت در محل را حذف کنند.
از اعتبار درگاه پرداخت اطمینان حاصل کنید
کلاهبرداری‌ها به روش فیشینگ و .. موارد تخصصی‌تری است که نیاز به مطلبی جداگانه دارد. این کلاهبرداری مثلا به این شکل است که سایت شما را به یک درگاه پرداخت جعلی منتقل می‌کند و اطلاعات حساب و رمز شما را دریافت می‌کند. گرچه با راه‌اندازی رمز پویا، این نوع کلاهبرداری کاهش پیدا کرده است. بنابراین به معتبر بودن آدرس درگاه پرداخت اینترنتی توجه کنید.
سیاست‌های حفظ حریم خصوصی سایت را مطالعه کنید
اگر با چنین صفحه‌ای در سایت مواجه شدید می‌توانید آن را مطالعه کنید.
از نحوه ذخیره اطلاعات وارد شده در سایت و سیاست حفظ حریم خصوصی وب سایت فروشگاهی مورد نظر اطمینان حاصل کنید. این امر بسیار مهم است چرا که در صورت به سرقت رفتن و سو استفاده از اطلاعات، فروشگاه آنلاین مورد نظر مسئولیتی به عهده ندارد.
استفاده از گوگل
گوگل سرویس با عنوان ارزیابی کسب و کارها دارد که می‌توانید در صفحه جستجو، اطلاعات کاربران درباره آن سایت یا فروشگاه و برند را بخوانید (کافی است نام فروشگاه را در گوگل جستجو کنید)
همچنین می‌توانید از گوگل برای ارزیابی کیفیت وب سایت قبل از خرید اینترنتی استفاده کنید. نام تجاری وب سایت را در گوگل تایپ کنید و بدون کلیک کردن ببینید که چه عبارت خودکاری را پیشنهاد می‌کند. اگر با کلماتی مانند «کلاهبرداری» می‌آید، می‌توانید به خوبی تشخیص کلاهبردار بودن آن را بدهید.
نکات مربوط به خدمات پس از فروش را مطالعه کنید
این درباره تمام آنلاین شاپ‌ها (سایت و پیج) معتبر است. آیا برای کالاها گارانتی ارایه می‌شود و اگر بله به چه صورت و مربوط به کدام شرکت است؟ قواعد مرجوع کردن کالا چیست؟ شکل ارسال کالا و مدت زمان آن به چه صورت است. پشتیبانی و خدمات پس از فروش از چه طریقی (پشتیبانی تیکتی، تلفنی، چت آنلاین و ..) صورت می‌گیرد؟ اگر فروشگاه هیچ کدام از این موارد را نداشت که می‌توانید به آن شک کنید و دردسر خرید از آن را به جان نخرید.
روش‌های ارتباطی قبل و بعد فروش چیست؟
درباره سایت اگر مشاهده کردید سایت دارای چت آنلاین و یا مشاوره تلفنی است و تلفن‌های آن در سایت درج شده است می‌توانید به آن اعتماد کنید. برای پیج‌ها هم توجه داشته باشید برخی ادمین‌ها ممکن است قبل از خرید بسیار سریع و کامل پاسخگوی دایرکت‌های شما باشند اما پس از خرید دیگر به سختی می‌توانید آنها را پیدا کنید. در کل هر چقدر راهکارهای ارتباطی یک شاپ بیشتر باشد می‌توانید اعتبار بیشتری برایش قائل باشید.
اختصاصی شبکه اجتماعی: محتوای پیج را بررسی کنید
درباره پیج‌های فروشگاهی در اینستا یک موردی که باید به آن دقت کنید تعداد پست‌ها و نحوه مارکتینگ آنهاست. اگر برای هر پست عکس‌های اختصاصی یا ویدیوهای باکیفیت اختصاصی (و نه عکس و ویدیوهای کپی شده از اینترنت) منتشر می‌کنند و توضیحات کاملی درباره کالا می‌دهند می‌توانید به آنها اعتماد کنید. البته در برخی موارد پیش آمده یک پیج پس از آن‌که انبوهی از فالوور و مشتری برای خود جذب کرده، کیفیت کارش افت کرده و خدمات پس از فروشش بسیار تنزل کرده. اما با این حال احتمال اینکه پول‌تان را بخورند کم است.
