کارنامه هنری فرجامی پر است از بازی در فیلم‌های مهم سینمای ایران در دهه‌های ۶۰ و ۷۰. بازیگری گزیده کار که در سال‌های پایانی عمر خود در انزوا زندگی کرد و آنطور که باید قدر ندید. فرجامی بازیگری را از همان سال‌های نخست پیروزی انقلاب اسلامی با فیلم «گفت هر سه نفرشان» ساخته غلامعلی عرفان محصول سال ۱۳۵۹ آغاز کرد و عمده موفقیت‌هایش به دهه‌های ۶۰ و ۷۰ باز می‌گردد. درگذشت این بازیگر قدیمی سینمای ایران باعث شد بسیاری بر توجه بیشتر به هنرمندان در سال‌های پایانی زندگی تاکید کنند. در این گزارش نگاهی انداختیم به بهترین فیلم‌های فریماه فرجامی.
فیلم خط قرمز | مسعود کیمیایی | ۱۳۶۰
- نام کاراکتر: لاله
فریماه فرجامی در دومین تجربه بازی در سینما در فیلمی از مسعود کیمیایی حضور پیدا کرد. فیلمی که موضوعی متفاوت از ماجراهای انقلاب اسلامی را روایت می‌کند اما به خاطر نداشتن حجاب بازیگران زن ۳۷ سال در محاق توقیف بود و در سال ۱۳۹۷ روی پرده رفت.
یکی از مأموران ساواک به نام امانی با زنی به اسم لاله ازدواج می‌کند. در جریان حوادث انقلاب برادر لاله به دست مأموران ساواک می‌افتد و امانی رای به قتل او می‌دهد. لاله با کمک اطلاعاتی که جمال دوست برادرش به او می‌دهد پی به ساواکی بودن شوهرش می‌برد و او را بازخواست می‌کند.
فیلم تیغ و ابریشم | مسعود کیمیایی | ۱۳۶۴
- نام کاراکتر: سوسن مکاشی
فرجامی در دهه ۶۰ بازیگر مورد علاقه کیمیایی بود و در سومین حضور سینمایی خود باز هم در فیلمی از کیمیایی جلوی دوربین رفت. تیغ و ابریشم یک تریلر پرهیجان درباره قاچاق مواد مخدر بود که البته در زمان اکران خود دستخوش تغییرات و سانسورهای زیادی شد.
فیلم اجاره نشین‌ها | داریوش مهرجویی | ۱۳۶۵
- نام کاراکتر: مهندس افجه‌ای
کمدی پربازیگر و موفق اجاره‌نشین‌ها تجربه بعدی فریماه فرجامی در سینما بود. احتمالا باید فرجامی را جزو خوش‌شانس‌ترین بازیگران زن سینمای ایران دانست که با نسل اول کارگردانان موج نو سینما همکاری کرد. اجاره نشین‌ها در طول سالیان مختلف همواره جزو یکی از آثار مطرح و محبوب مردم و منتقدان معرفی شد. فیلمی که در زمان اکرانش هم با استقبال مخاطبان همراه بود و توانست نظر منتقدان را جلب کند.
فیلم بی پناه | علیرضا داودنژاد | ۱۳۶۵
- نام کاراکتر: اعظم
فرجامی در بی‌پناه در نقش یک زن فداکار که زندگی‌اش را وقف فرزند و شوهر معتادش می‌کند ظاهر می‌شود. ماجرای فیلم درباره احمد است به اعتیاد دچار است. همسرش اعظم او و فرزند خود را ترک می‌کند و پس از مدتی با مأمور کمیته به نام مرتضی ازدواج می‌کند. اعظم که نگران وضع پسرش رضا است بدون اطلاع همسر جدید با احمد در تماس است. احمد شرمگین از وضع خود با آصف، که فروشنده مواد مخدر است، درگیر می‌شود و تهدید می‌کند که او را به پلیس لو خواهد داد. آصف برای جلوگیری از اقدام احمد فرزند او را به گروگان می‌گیرد. اعظم برای نجات فرزند گردن‌بندی را که از مرتضی هدیه گرفته به احمد می‌دهد. مأموران کمیته احمد را دستگیر می‌کنند و چون گردنبند را نزد او می‌یابند به مرتضی خبر می‌دهند. مرتضی به اعظم بدگمان می‌شود و او به ناچار ماجراهایی را که بر سرش آمده بازگو می‌کند. احمد اعتیاد را ترک می‌کند و با کمک مرتضی آصف و دار و دسته‌اش را به دام می‌اندازد. مرتضی اعظم را طلاق می‌دهد تا او زندگی را با احمد و رضا از سر بگیرد.
فیلم سرب | مسعود کیمیایی | ۱۳۶۷
- نام کاراکتر: مونس
سرب یکی از بهترین آثار کیمیایی است. با فیلمنامه‌ای درخشان از تیرداد سخایی و بازی درخشان بازیگرانی چون هادی اسلامی و فریماه فرجامی که تا امروز می‌توان لقب یکی از شاهکارهای سینمای ایران را به آن اتلاق کرد. داستان فیلم در ایران دهه ۳۰ می‌گذرد. در تهران سال‌های ۱۳۳۰ یک زوج جوان یهودی به نام‌های دانیال و مونس همچون بسیاری دیگر از یهودیان خواهان عزیمت به سرزمین موعود هستند. اما از آنجاییکه عمویشان یعقوب مخالف صهیونیزم است با مخالفت سازمان هاگانا که یک گروه بسیج کنندهٔ یهودیان است مواجه می‌شوند. چندی بعد یعقوب به دست یزقبل که عضو سازمان است کشته می‌شود و پلیس میرزا محسن، همسایه یعقوب را که فردی متدین بوده و برای کمک به او آمده‌است را به جرم قتل دستگیر و روانهٔ زندان می‌کند. دانیال و مونس که از هویت قاتل آگاه هستند برای نجات جان خود مجبور به فرار و زندگی مخفیانه شده و درصددند تا هر طور شده از کشور خارج شوند.
فیلم مادر | علی حاتمی | ۱۳۶۸
- نام کاراکتر: ماه منیر
شاهکار نقاشی شده و درخشان علی حاتمی در تعریف جایگاه مادر تبدیل به فیلمی شد که تمام اجزای آن در خدمت معرفی شخصیت اصلی به خوبی شکل گرفته است. فریماه فرجامی در نقش ماه‌منیر دختر بزرگ مادر در این فیلم در کنار بازیگران دیگری همچون محمدعلی کشاورز، اکبر عبدی، امین تارخ و جمشید هاشم‌پور به خوبی توانست در قالب نقش دختری که هوش و حواس درستی هم ندارد حضور پیدا کند.
فیلم پرده آخر | واروژ کریم مسیحی | ۱۳۶۹
- نام کاراکتر: فروغ‌الزمان
واروژ کریم‌مسیحی در نخستین ساخته سینمایی‌اش یک شاهکار در قد و قواره سینمای ایران خلق کرد که تا امروز یکی از ملودرام‌های معمایی و قدرتمند سینما به حساب می‌آید. فریماه فرجامی در این فیلم یکی از ماندگارترین بازی‌هایش را در کنار دیگر بازیگران مطرح سینما همچون سعید پورصمیمی و جمشید هاشم‌پور و ماهایا پطروسیان را به ثبت رساند تا پرده آخر نقطه عطفی در کارنامه کاری فرجامی باشد.
فیلم نرگس | رخشان بنی‌اعتماد | ۱۳۷۰
- نام کاراکتر: آفاق
بدون شک شاه نقش فریماه فرجامی در میان آثاری که بازی کرده است شخصیت آفاق در فیلم نرگس ساخته رخشان بنی‌اعتماد است. تفاوت بازی فرجامی در نرگس در مقایسه با آثاری چون پرده آخر آنقدر واضح بود که حتی داوران جشنواره فجر هم نتوانستند از آن به سادگی بگذرند و از بازی او تقدیر کردند. آفاق نماد یک زن ستم‌دیده است که سرنوشت تلخ او در پایان فیلم او را جزو یکی از کاراکترهای ماندگار سینمای ایران کرده است.
فیلم ساغر | سیروس الوند | ۱۳۷۶
- نام کاراکتر: پرتو تابان
ساغر بعد از چند تجربه متوسط در کارنامه فرجامی فیلمی بود که توانست او را باز هم در زمینه بازیگری احیا کند و در میانه دهه ۷۰ با داستانی درباره یک زن مستقل شخصیتی متفاوت از او را به نمایش بگذارد. دکتر پرتو تابان، قصه‌نویس و استاد ادبیات دانشگاه که تومور بدخیمی در سر دارد، به اصرار همسرش رضا توسط دکتر مشتاق تحت یک عمل جراحی نادر و پیچیده قرار می‌گیرد. در عمل جراحی مغز زنی به نام ساغر که بر اثر تصادف با اتومبیل کشته شده، به سرعت به مغز پرتو پیوند زده می‌شود. بعد از عمل همه چیز در مورد وضعیت جسمانی او به خوبی پیش می‌رود، اما پرتو خود را ساغر می‌نامد و در حالی که دچار بحرانی روحی و روانی شده‌است، سراغ شوهر و دخترش را می‌گیرد. بازی فرجامی در فیلم ساغر و القای حس دو گانه در زندگی مورد توجه قرار گرفت.
فیلم آب و آتش | فریدون جیرانی | ۱۳۷۹
- نام کاراکتر: سیمین درخشان
یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌های فریدون جیرانی یک داستان جنایی را بر بستری اجتماعی روایت می‌کند. فریماه فرجامی در نقش سیمین درخشان کاراکتری را بازی می‌کند که دخترش به خاطر تجاوزی که در کودکی به او شده دارای اختلالات متعددی است که زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار داده است.
فیلم زهر عسل | ابراهیم شیبانی | ۱۳۸۰
- نام کاراکتر: فریبا
درام معمایی – جنایی ابراهیم شیبانی اولین ساخته سینمایی او نیز هست. زهر عسل با بهره‌گیری از چهره‌های مطرح آن سال‌های سینمای ایران یکی از فیلم‌های کنجکاوی برانگیز بود. زنده یاد فریماه فرجامی اگرچه در ساخته آخر داریوش مهرجویی یعنی لامینور در چند پلان کوتاه ظاهر شد تا آخرین تجربه بازی‌اش خیلی دور نباشد اما می‌توان زهر عسل و حضور متفاوتش در نقش فریبا را جزو آخرین حضورهای مهم او در سینما دانست. بازیگری که هیچ گاه اندازه توانایی‌هایش قدردیده نشد تا در سن ۷۱ سالگی دیده از جهان فروبست. روحش شاد.
