فیلم تبهکاری (Crime Movie) یا ژانر تبهکاری که برخی ممکن است آن را ژانر جنایی هم بنامند (که آن وقت از نظر معنایی در فارسی محدودتر از واژه انگلیسیاش میشود) یکی از گونههای جذاب سینمایی است و گواهش اینکه تبهکاران و جنایتکاران نقشی اساسی در شکلگیری بهترین فیلمهای تاریخ سینما دارند، چه به انتخاب منتقدان در فهرستهای مختلف و چه به انتخاب کاربران و سینمادوستان سایتی مثل «آیامدیبی». از سوی دیگر، تنوع ژانری فیلمهای تبهکاری هم بسیار گسترده است و گاهی وقتها آثار دادگاهی و ابرقهرمانی و تریلر و معمایی و… را هم شامل میشود. از این رو، ما برای رسیدن به این فهرست سعی کردیم معیار انتخابمان در وهله اول، تمرکز داستان بر گروههای تبهکاری یا دستکم یکیدو تبهکار در نقشهای اصلی باشد که داستان زندگی و سرگذشتشان روایت میشود.
فهرست بهترین فیلم ها درباره دنیای مافیایی و تبهکاری به ترتیب کیفیت آنها مرتب شده است
فیلم پدرخوانده ۱ | ۱۹۷۲ | The Godfather
- کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۹.۲ از ۱۰ بر اساس ۱ میلیون و ۹۰۰ هزار رای
به جرات فیلم پدرخوانده بهترین فیلم تبهکاری تاریخ سینما است و خیلیها هم آن را بهترین فیلم تاریخ سینما قلمداد کردهاند؛ و البته که بهراحتی و با قطعیت میشود گفت که پدرخوانده فیلمها و درامهای تبهکاری سینمای آمریکا است. جالب اینکه مارلون براندو صدای متمایز دون ویتو کورلئونه را بر اساس گنگستری واقعی به نام فرانک کاستلو طراحی کرد که در سال ۱۹۵۱ جلسههای دادگاهش از تلویزیون پخش شدند. خود کاپولا قسمتهای اول و دوم «پدرخوانده» را یک فیلم میداند و قسمت سوم را گفتار پایانی (اپیلوگ) آن. با وجود این، خیلیها باور دارند که قسمت دوم بهتر از قسمت اول است. جالب اینکه کاپولا بهقدری سر ساخت قسمت اول اذیت شد که میخواست کارگردان دیگری قسمت دوم را بسازد و خودش فقط تهیهکننده باشد. او مارتین اسکورسیزی را پیشنهاد کرد ولی تهیهکنندگان نپذیرفتند. در نهایت، کاپولا با چند شرط قبول کرد که فیلم را کارگردانی کند.
۱۰ حقیقتی که شاید درباره فیلم پدرخوانده ندانید
فیلم تلقین | ۲۰۱۰ | Inception
- کارگردان: کریستوفر نولان
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۸ از ۱۰ بر اساس ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار رای
دام کاب (لئوناردو دیکاپریو) سارقی حرفهای است که میتواند به ناخودآگاه آدمها نفوذ کند و اطلاعات را بدزدد؛ اما ماموریتی غیرمنتظره به او و گروهش سپرده میشود و آنها این دفعه باید ایدهای را در ناخودآگاه هدفشان بکارند. کریستوفر نولان مثل همیشه این اثر سینمایی تمامعیار و مشهورش را با تصاویر و وجوه بصری جذابی همراه کرده است تا بهتر بتواند داستان پیچیده حیرتانگیزش را روایت کند. این تریلر تبهکاری شباهتی به دیگر نمونههایش در تاریخ سینما ندارد و هرچه داستان پیش میروند بر شدت هیجان و تنش افزوده میشود.
فیلم رفقای خوب | ۱۹۹۰ | Goodfellas
- کارگردان: مارتین اسکورسیزی
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۷ از ۱۰ بر اساس ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار رای
مارتین اسکورسیزی با این فیلم و آثار سینمایی متعددی که درباره زندگی تبهکاران و گنگسترها و جنایتکاران ساخته است از جمله «کازینو» (Casino)، «دارودستههای نیویورک» (Gangs of New York) و حتی «گرگ وال استریت» (The Wolf of Wall Street) شاید مهمترین فیلمسازان این دست فیلمها باشد. «رفقای خوب» میتواند مهمترین فیلم تبهکاری تاریخ سینما قلمداد شود چون گنگسترهای فیلم واقعا دوستداشتنی نیستند. البته که فیلم میکوشد آنها را انسان نشان دهد اما چهره واقعی آنها را هم به نمایش میگذارد. به گفته هنری هیل که زندگیاش مبنای کتاب و این فیلم قرار گرفت، شخصیت جو پشی بالای نود درصد دقیق تصویر شده است.
فیلم صورتزخمی | ۱۹۸۳ | Scarface
- کارگردان: برایان دی پالما
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۳ از ۱۰ بر اساس ۸۶۸ هزار رای
برایان دی پالما هم با این فیلم و «راه کارلیتو» Carlito’s Way محصول ۱۹۹۳ و دیگر آثار سینماییاش که به زندگی تبهکاران و گنگسترها میپردازند، یکی از کارگردانان مهم این گونه سینمایی به شمار میرود. «صورتزخمی» از آن فیلمهایی است که وقتی تماشا کردید دیگر نمیتوانید آن را از ذهنتان خارج کنید و به همین خاطر است که سینمادوستان زیادی را میبینید که پوسترهای فیلم را بر دیوار اتاقشان دارند؛ فیلمی که یکی از بهترین ضدقهرمانهای سینمایی را در خود دارد: تونی مونتانا با بازی دیدنی و تحسینبرانگیز ال پاچینو. تونی مونتانای واقعی از واژه یییو Yeyo به عنوان لغت عامیانه به جای کوکایین استفاده میکرد. ال پاچینو وقتی داشت لهجه کوبایی یاد میگرفت آن را آموخت و زمانی که در جریان صحنه ارهبرقی آن را بداهه به زبان آورد، دی پالما بهقدری دوستش داشت که در کل فیلم از آن استفاده کند.
فیلم داستان عامهپسند | ۱۹۹۴ | Pulp Fiction
- کارگردان: کوئنتین تارانتینو
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۹ از ۱۰ بر اساس ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار رای
تارانتینو این فیلم درخشان را که خیلیها آن را شاهکارش میدانند پس از دیگر فیلم تبهکاری موفقش سگهای انباری/ سگدانی Reservoir Dogs محصول ۱۹۹۲ ساخت و همانطور که خودش گفته است، میخواست تمام نمادها و ایدههای کلاسیک فیلمهای تبهکاری محبوبش را بگیرد و همه را بهگونهای درهم بیامیزد که از نظر بصری و روایی جذاب باشند. «داستان عامهپسند» برنده نخل طلای جشنواره کن شد و از هفت نامزدی اسکارش، تندیس طلایی بهترین فیلمنامه اریژینال را برنده شد؛ و مهمتر اینکه با کسب نامزدی اسکار برای جان تراولتا، ساموئل ال. جکسن و اوما تورمن، کارنامه بازیگریشان را رونق بخشید و در مقیاسی بزرگتر، سینمای مستقل را بهواسطه ساخت و بازاریابی و پخش و سوددهی متاثر کرد.
فیلم کشتن | ۱۹۵۶ | The Killing
- کارگردان؛ استنلی کوبریک
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۹ از ۱۰ بر اساس ۹۳ هزار رای
یکی از بهترین فیلمهای کوبریک (که خب میتوان گفت اصلا فیلم بلند بد نساخت) که بیشک با ساختار غیرخطیاش – که آن زمان واقعا انقلابی بود – مسیر ساخت فیلمهای تبهکاری بیشماری را هموار کرد. نمایشهای آزمایشی ابتدایی فیلم بازخوردهای خیلی بدی گرفت و مشکل اصلیاش ساختار غیرخطی فیلم ذکر شد. کوبریک را مجبور کردند فیلم را به شیوه خطی تدوین کند که باعث شد «کشتن» گیجکنندهتر شود! دستآخر، فیلم با قالب اصلیاش اکران شد و امروز به عنوان یکی از مهمترین منابع الهام فیلمهای تبهکاری غیرخطی نظیر «سگهای انباری» و «داستان عامهپسند» شناخته میشود.
جایی برای پیرمردها نیست | ۲۰۰۷ | No Country for Old Men
- کارگردان: برادران کوئن
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۲ از ۱۰ بر اساس ۱ میلیون رای
برادران کوئن هم علاقه ویژهای به زندگی تبهکاران و خلافکاران دارند و «جایی برای پیرمردها نیست» احتمالا بهترین فیلمی است که در این خصوص ساختهاند. این فیلم نهفقط یکی از بهترین آثار سینمایی آنها و دستکم هزاره جدید است بلکه یکی از بهترین آنتاگونیستهای تاریخ سینما را در خود جای داده است: اَنتان چیگور با بازی فوقالعاده خاویر باردم که اسکار بهترین بازیگر مرد مکمل را هم به خانه برد. جوئل و ایتن کوئن، «جایی برای پیرمردها نیست» را بر اساس رمان سال ۲۰۰۵ کورمک مککارتی به همین نام خلق کردند و خودشان هم جوایز پرشماری از جمله اسکارهای بهترین فیلم و کارگردان را برنده شدند. نکته جالب اینکه چمدان حاوی پول در این فیلم، همان چمدانی است که با این هدف در «فارگو» (Fargo) محصول ۱۹۹۶ مورد استفاده قرار گرفت.
فیلم شهر خدا | ۲۰۰۲ | City of God
- کارگردان: فرناندو میرِلِس و کاتیا لوند
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۶ از ۱۰ بر اساس ۷۷۲ هزار رای
اگر تا امروز این فیلم را تماشا نکردهاید باید در اولین فرصت اقدام کنید چون نهفقط یکی از بهترین فیلم های تبهکاری بلکه یکی از موثقترین آنها است. تمام بازیگران آماتور فیلم از میان مناطق زاغهنشین و فقیر ریو دو ژانیرو انتخاب شدند و برخی از آنها واقعا در خود شهر خدا (Cidade de Deus) زندگی میکردند. راه زندگی دو دوست از هم جدا میشود چون یکی میکوشد عکاس شود و دیگری میخواهد برای خودش دارودستهای داشته باشد.
فیلم گنگستر آمریکایی | ۲۰۰۷ | American Gangster
- کارگردان: ریدلی اسکات
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۸ از ۱۰ بر اساس ۴۳۸ هزار رای
بیشک بهترین فیلم تبهکاری کارنامه ریدلی اسکات است که خودش میگوید یکی از بزرگترین پروژههای کارنامه او بود؛ فیلمی حاوی ۳۶۰ فصل که در بیش از ۱۸۰ لوکیشن فیلمبرداری شدند. فرانک لوکاس (دنزل واشینگتن) در پی مرگ کارفرما و مرشدش، خود را به عنوان واردکننده شماره یک هرویین در منطقه هارلم منهتن جا میاندازد. در نتیجه پلیس متعهدی به نام ریچی رابرتز (راسل کرو) به دنبال او میافتد.
فیلم یازده یار اوشن | ۲۰۰۱ | Ocean’s Eleven
- استیون سودربرگ
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۷ از ۱۰ بر اساس ۵۹۳ هزار رای
این بازسازی از فیلمی به همین نام محصول ۱۹۶۰ (با بازیهای فرانک سیناترا و دین مارتین) یکی از بهترین فیلم های تبهکاری کمدی است که چند دنباله دیدنی هم بر آن ساخته شد. دنی اوشن (جرج کلونی) و گروه ده نفرهاش نقشه سرقت از سه کازینوی لاس وگاس را بهصورت همزمان پیاده میکنند. یازده یار اوشن بهواسطه حضور برد پیت، جولیا رابرتز، مت دیمن، کیسی افلک، اندی گارسیا، دان چیدل، الیوت گولد، برنی مک و… یکی از پرستارهترین فیلمهای این ژانر هم هست.
فیلم قاپزنی | ۲۰۰۰ | Snatch
- کارگردان: گای ریچی
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۲ از ۱۰ بر اساس ۸۷۶ هزار رای
گای ریچی هم دیگر کارگردانی است که با این فیلم و آثار دیگری مانند «ضامن، قنداق و دو لوله تفنگ شلیککرده» (Lock, Stock and Two Smoking Barrels)، «هفتتیر» (Revolver) و «خشم مرد» (Wrath of Man) نشان داده است که به زندگی تبهکاران و گنگسترها علاقهمند است. به هر حال، برخی «قاپزنی» را نهفقط بهترین فیلم تبهکاری گای ریچی میدانند بلکه بهترین فیلم تبهکاری سینمای انگلیس. جالب اینکه فیلم صاحبسبک ریچی یک کمدی هم هست. پس تعجبی ندارد که تمام اشتباههایی که شخصیتهای سول، وینسنت و تایرون مرتکب میشوند از برنامههای تلویزیونی آخرشبی الهام گرفته شدهاند که در آنها خلافکاریها و جنایتها اصلا طبق برنامه پیش نمیروند.
فیلم دزد | ۱۹۸۱ | Thief
- کارگردان: مایکل مان
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۴ از ۱۰ بر اساس ۳۵ هزار رای
مایکل مان شاهکاری با نام «مخمصه» (Heat) محصول ۱۹۹۵ را در کارنامه دارد که به همان اندازهای که یک فیلم پلیسی است، میتوان از آن در این فهرست هم نام برد؛ اما «دزد» برای جا گرفتن در این فهرست اعتبار بیشتری دارد چون نهفقط یکی از بهترین فیلمهای تبهکاری است بلکه یک مطالعه شخصیتی فوقالعاده در باب زندگی یک تبهکار واقعی هم به شمار میرود. پس از «پدرخوانده» این دومین فیلم محبوب جیمز کان است که اینجا نقش فرانک را بازی کرده است؛ سارق گاوصندوقی که میخواهد آخرین کارش را انجام دهد و تمام. کان از مونولوگ خود در رستوران به عنوان محبوبترین فصل(سکانس) سینمایی در کارنامهاش یاد کرده است.
فیلم در بارانداز | ۱۹۵۴ | On the Waterfront
- کارگردان: الیا کازان
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۱ از ۱۰ بر اساس ۱۵۹ هزار رای
این درام تبهکاری دیدنی و تحسینشده یکی از بهترین آثار سینمایی کارنامه مارلون براندو هم به حساب میآید که در اینجا نقش تِری مالوی را بازی کرده است؛ مشتزن سابقی که حالا در بارانداز کارگری میکند ولی روزی به این نتیجه میرسد که باید جلوی روسای فاسد اتحادیه بایستد. «در بارانداز» جوایز پرشماری برنده شد از جمله هشت تندیس طلایی اسکار شامل بهترین فیلم، کارگردانی، فیلمنامه و بازیگر مرد اصلی برای براندو. مارلون براندو طبق قراردادش هر روز تا ساعت چهار کار میکرد و بعدش به روانکاو خود مراجعه میکرد؛ چون تازه مادرش را از دست داده بود و باید مسائلی در خصوص والدینش را برای خود حلوفصل میکرد.
فیلم بیبی راننده | ۲۰۱۷ | Baby Driver
- کارگردان: ادگار رایت
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۶ از ۱۰ بر اساس ۵۶۹ هزار رای
فیلمهای تبهکاری هم میتوانند حسابی باحال و لذتبخش باشند و این کاری است که رایت در «بیبی راننده» انجام داده است. او برای این منظور، شخصیت خوشقلبی را – که عنوان فیلم به او اشاره دارد – وسط مشتی تبهکار حریص و بیرحم قرار داده است. تقریبا در هر صحنهای از فیلم که هیچ موسیقیای به گوش نمیرسد، شما میتوانید صدای زنگ خفیفی را در پسزمینه بشنوید که به اختلال شنوایی بیبی مربوط میشود.
فیلم رونین | ۱۹۹۸ | Ronin
- کارگردان: جان فرانکنهایمر
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۲ از ۱۰ بر اساس ۱۸۹ هزار رای
فیلمهای تبهکاری اکشن چند ویژگی لازم دارند تا عالی شوند و «رونین» هم یکی از بهترین نمونههاست در این باره که چطور یک تعقیبوگریز هیجانانگیز با خودروها را فیلمبرداری کنید (البته که جان فرانکنهایمر پیش از این با «ارتباط فرانسوی» یا «رابط فرانسوی» هم چنین کاری کرده بود). در این خصوص جالب است که بدانید اسکیپ سودات درخواست کرد که بدلکاریهای رانندگی شخصیتش در فیلم را خودش انجام بدهد و فرانکنهایمر هم موافقت کرد، منتها به او گفت: «نمیخواهم نور چراغهای ترمزت را ببینم.»
فیلم جاده پردیشن/ راهی به سوی تباهی | ۲۰۰۲ | Road to Perdition
- کارگردان: سام مندز
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۷ از ۱۰ بر اساس ۲۷۶ هزار رای
این یکی از آن فیلمهای تبهکاری است که بهخوبی رابطه میان خانواده و زندگی تبهکاری را به نمایش میگذارد. سام مندز شاید برای عموم تماشاگران با فیلمهایی چون «زیبای آمریکایی» (American Beauty)، «اسکایفال» (Skyfall) و «۱۹۱۷» شناختهشدهتر باشد اما «جاده پردیشن» هم بیشک یکی از بهترین فیلمهای او و این ژانر سینمایی به شمار میآید. این فیلم به کانرد ال. هال فیلمبردار تقدیم شده است که پس از ساخت «جاده پردیشن» درگذشت و این آخرین اثر سینماییاش شد؛ درست مثل پل نیومن که با اینکه چند سال پس از بازی در این فیلم درگذشت اما آخرین نقش سینماییاش که جلوی دوربین قرار گرفت در «جاده پردیشن» بود.
فیلم بانی و کلاید | ۱۹۶۷ | Bonnie and Clyde
- کارگردان: آرتور پن
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۷ از ۱۰ بر اساس ۱۱۷ هزار رای
این یکی از آن فیلمهای تبهکاری آمریکایی است که واقعا چشمانداز فیلمسازی و برخورد با آثار سینمایی را تغییر داد. آرتور پن برای این منظور شخصیت بلانش/ بلانچ (اِستِل پارسونز) را تا جای ممکن عصبی نشان داد تا بانی (فِی داناوِی) در کنار کلاید (وارن بیتی) آرامتر و دلنشینتر هم به نظر برسد. بانی پارکر پیشخدمتی خسته از روزمرگی است که عاشق کلاید تبهکار میشود و آنها با هم مجموعهای از جرمها و جنایتها را تجربه میکنند، از دزدیدن اتومبیلها تا سرقت بانکها و… «بانی و کلاید» در ده رشته نامزد دریافت جایزه اسکار شد و دو جایزه بهترین فیلمبرداری و بازیگر زن مکمل (برای پارسونز) را برنده شد.
فیلم نیش | ۱۹۷۳ | The Sting
- کارگردان: جرج روی هیل
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۸.۳ از ۱۰ بر اساس ۲۷۰ هزار رای
این کمدی تبهکاری با بازیهای پل نیومن و رابرت ردفورد در نقشهای اصلی، اسکار بهترین فیلم را برنده شد و یکی از محبوبترین فیلمهای تاریخ سینما است. ادیث هِد که هشتمین و آخرین اسکارش را برای طراحی لباس «نیش» گرفت، هنگام قبول جایزهاش گفت: «فقط تصورش را بکنید. برای دو تن از خوشتیپترین مردان دنیا لباس بدوزید و بعدش این تندیس را هم برنده شوید.» مرد جوانی (ردفورد) در شیکاگوی دوران رکود اقتصادی با همکار قدیمی شریکش – که به قتل رسیده – همراه و متحد میشود تا هم انتقام بگیرد و هم راه و رسم انجام کارهای بزرگتر را بیاموزد.
فیلم قولهای شرقی | ۲۰۰۷ | Eastern Promises
- کارگردان: دیوید کراننبرگ
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۶ از ۱۰ بر اساس ۲۵۱ هزار رای
این فیلم تبهکاری فوقالعاده هم از فیلمساز مولف و صاحب سبکی چون کراننبرگ و با بازیهای ویگو مورتنسن و نئومی واتس، یکی از بهترین راهنماها برای چطور فیلمبرداری کردن مبارزهها و نبردهای تنبهتن هیجانانگیز در چنین فیلمهایی است. در صحنه مشهور زدوخورد در حمام عمومی، خود بازیگران به جای بدلکاران دعوا کردند؛ و آنها باید با سبکهای مبارزه خاصی میجنگیدند که برای شخصیتهایشان انتخاب شده بود. پس عجیب نیست که دو روز طول کشید تا این فصل در لوکیشنی در لندن فیلمبرداری شود.
فیلم رانندگی | ۲۰۱۱ | Drive
- کارگردان: نیکلاس ویندینگ رفن
- امتیاز کاربران آیامدیبی: ۷.۸ از ۱۰ بر اساس ۶۶۷ هزار رای
بهترین فیلم کارنامه رفن دانمارکی با فیلمنامهای از حسین امینی، واقعا یکی از خوشساختترین فیلمهای تبهکاری عاشقانه را شکل داده است؛ فیلمی که استفادههای درخشانی از رنگ کرده و بدون تردید یکی از بهترین ساندترکهای این ژانر را هم دارد. داستان درباره یک بدلکار مرموز فیلمهای اکشن هالیوودی (رایان گاسلینگ) است که وقتی میکوشد به شوهر همسایهاش (کری مالیگن) کمک کند با گروهی از گنگسترها درگیر میشود. بد نیست بدانید که پس از تصمیم گاسلینگ و رفن برای حذف بیشتر دیالوگهای راننده، برایان کرنستن احساس کرد که شخصیتش باید کمبود دیالوگها را جبران کند و برای همین شانن حراف شد؛ و البته بیشتر دیالوگهای او نتیجه بداههپردازی کرنستن است.