یک خبرنگار خارجی به ماموری که مانع فیلمبرداری شده است اعتراض می‌کند. او می‌گوید ما برای جام جهانی به قطر دعوت شده‌ایم (شما ما را دعوت کرده‌اید) و ما مجوز داریم از هر جایی که خواستیم فیلم بگیریم. قطر یک کشور اسلامی است که محدودیت‌هایی برای میهمانان خارجی اعمال می‌کند. از ده سال پیش که قطر به عنوان میزبان جام جهانی انتخاب شد همواره انتقادات بسیاری به این تصمیم فیفا از سایر افراد مختلف وجود داشته است.
در آخرین نمونه از این انتقادات، خود سب بلاتر، رییس سابق فیفا، یعنی همان کسی که در دوران ریاستش بر فیفا میزبانی به قطر اعطا شده است به این موضوع انتقاد کرده است. بلاتر گفت: برگزاری رقابتی بزرگ چون جام جهانی فراتر از قطر است. جام جهانی بزرگ تر از آن است که در کشور کوچکی چون قطر برگزار شود. دادن میزبانی به قطر اشتباه من بود چرا که من رئیس فیفا بودم. پیش از آن افرادی مثل پله، فوتبالیست مشهور برزیلی نیز به این تصمیم انتقاد کرده بودند.
قطر به عنوان اولین کشور خاورمیانه که میزبان جام‌جهانی شد، به دلیل رفتارش با کارگران خارجی و قوانین اجتماعی محدودکننده مورد انتقاد شدید بین‌المللی قرار گرفته است.کارگران خارجی ۸۵ درصد از جمعیت حدود ۳ میلیون نفری قطر را تشکیل می‌دهند.
در حالی شمارش معکوس قطری‌ها برای آغاز جام‌جهانی به هفته‌های پایانی رسیده که علاوه بر چگونگی انتخاب به عنوان میزبان که حرف و حدیث‌های زیادی پشت سر آن شنیده می‌شد. وضعیت نامناسب کارگران خارجی و مرگ آنها در قطر که در ساخت ورزشگاه‌ها فعالیت داشتند، اعتراض گروه‌های حامی حقوق بشری را به همراه داشته است.
این انتقادات که همچنان ادامه دارد، واکنش شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر را به همراه داشت. شیخ تمیم گفت: قطر از زمان برنده شدن در مناقصه میزبانی جام‌جهانی ۲۰۲۲ با انتقادهای بی‌سابقه‌ای مواجه شده است که برخی از آنها تهمت بوده است.
اما حالا در هماهنگی دیگری میان فیفا و قطر، ابراز انتقادات و شعارهای اعتراضی سیاسی توسط تماشاگران، به طور کل ممنوع شده و رسانه‌های قطر از بازتاب و پوشش این موارد منع شده‌اند.
انتقادات به قطر؛ انتقادات به فیفا
موضوع انتقاد به قطر به عنوان میزبان رقابت‌های جام جهانی، با داستان انتقاد از فیفا تفاوت‌هایی دارد. قطر به عنوان کشوری که میزبان جام جهانی فوتبال شده به خاطر مسایل اجتماعی تحت انتقاد قرار گرفته است:
این کشور حاشیه خلیج فارس به دلیل رفتارهایش در زمینه حقوق بشر، حقوق همجنس‌گرایان و رفتارش با کارگران مهاجری که در پروژه‌های ساختمانی جام جهانی به کار گرفته شدند، با انتقادات زیادی روبرو شده است.
اما انتقادها به فیفا، مسایلی مثل فساد مالی و رشوه‌گیری را در برمی‌گیرد. تصمیم فیفا برای دادن میزبانی جام‌های جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ به روسیه و قطر با اتهامات گسترده فساد همراه بوده، اتهاماتی که منجر به تحقیقات گسترده از سوی دادستا‌ن‌های سوئیس و دادگستری آمریکا در سال ۲۰۱۵ شد.
برای بررسی دقیق‌تر، بهتر است این دو موضوع را جداگانه مورد ارزیابی قرار دهیم:
چرا قطر مورد انتقادات بین‌المللی قرار گرفته است؟
به گقته فدراسیون جهانی فوتبال فیفا، ۲ سال قبل از آغاز مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در کشور قطر، نزدیک به ۹۰ درصد از زیرساخت لازم برای برگزاری این تورنمت مهم جهانی در کشور میزبان تولید و فراهم شده است.
این پیشرفت با فعالیت نیرویی حاصل شده که اکثریت آن را کارگران خارجی تشکیل می‌دهند. اما وضعیت نابسامان این کارگران در مسائل حقوقی و بهداشتی، در سال‌های اخیر مورد انتقاد شدید نهادهای حقوق بشر در جهان بوده است.
موارد تبعیضی متفاوتی مانند وابستگی شخصی و یک‌طرفه کارگران به اختیارات فرد کارفرما، عدم دریافت حقوق، ممنوع‌الخروج شدن از قطر به علت اختلاف با کارفرما و به ویژه کمبود دسترسی به امکانات بهداشتی و درمانی، در فهرست اتهامات به کشور میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ قرار گرفته بود.
در پی آن، کشور قطر متعهد شد که اصلاحاتی را در زمینه بهبود وضعیت کاری و زندگی کارگران خارجی صورت دهد. این اصلاحات در حقوق کارگران خارجی به عنوان مثال شامل خوداختیاری آنها در ترک کشور قطر و یا اجازه تعویض کارفرما در این کشور است.
به گفته خانم رگینا اشپوتل، کارشناس سازمان عفو بین‌الملل برای منطقه امیرنشین خلیج فارس، این رفُرم‌ها به صورت کامل به اجرا درنیامده‌اند.
طبق گزارش سازمان عفو بین‌الملل، هزاران کارگر همچنان در معرض رفتار بی‌رحمانه کارفرمایان خود قرار گرفته‌اند. سازمان عفو بین‌الملل همچنین تاکید دارد که سواستفاده از کارگران خارجی مورد پیگرد قانونی و مجازات از سوی کشور قطر قرار نمی‌گیرد.
سازمان عفو بین‌الملل اشاره می‌کند که طبق قوانین اصلاح‌شده، یک کارگر خارجی در صورت تصمیم به قطع همکاری با کارفرمای خود می‌تواند این تصمیم را ۷۲ ساعت قبل از اجرا، به اطلاع کارفرما برساند. این سازمان اما خاطرنشان می کند که این شرط برای کارفرما موقعیت “انتقام گیری” را هم فراهم می کند که بر اساس آن کارفرما می تواند کارگر خود را به “دزدی” و “عدم انجام وظیفه کاری” متهم کند که مجازات آن می‌تواند منجر به بازداشت کارگر خارجی شود. / منبع دویچه‌وله
انتقادات از فیفا به خاطر اعطای میزبانی به روسیه و قطر
درباره پشت پرده فیفا و تصمیمات آن، گمانه‌زنی‌های بسیاری وجود دارد. یک سریال مهیج توسط نت‌فلیکس تحت عنوان فیفا: بدون نقاب به تازگی منتشر شده که پرده از فسادهای داخل این سازمان عریض و طویل برمی‌دارد. برای اطلاعات بیشتر راجع به آن حتما این مقاله را مطالعه کنید. همچنین در یک پرونده ویژه، گپ‌هال به موضوع فساد و ارتباط فوتبال و دیکتاتوری پرداخته است.
در این مستند به شکل‌گیری فساد در سازوکارهای فیفا از زمان به قدرت رسیدن هاولانژ در فیفا اشاره می‌شود. نخستین مشکل، اعطای میزبانی جام جهانی ۱۹۷۸ به آرژانتین است، درست در زمانی که تحت حکومت دیکتاتوری ژنرال ویدلا قرار داشت. در این مقاله، داستان و روایت‌های جالبی از پشت پرده برگزاری جام جهانی ۱۹۷۸ در کشور دیکتاتوری آرژانتین ارایه می‌شود. کشوری که پیش از آن به خاطر ناپدیدشدن قهری و اسرارآمیز مخالفان حکومت بر سر زبان‌ها افتاده بود.
حالا هم پس از اعطای پشت سر هم میزبانی جام جهان به دو کشور روسیه و قطر، که حکومت‌های آنها مورد انتقاد دایمی سازمان‌های حقوق بشر جهانی قرار دارد، بیش از پیش این گمانه را تقویت می‌کند، که پول و سرمایه، بیش از هر چیز دیگر بر سازوکارهای فیفا تسلط یافته است.
البته سپ بالتر رییس فعلی فیفا ادعا می‌کند این موضوع از چند سال پیش تغییر کرده است. یعنی درست پس از اعطای میزبانی به قطر و انتقادات و اتفاقاتی که رخ داد.
بلاتر به یک روزنامه سوئیسی گفت: «این یک کشور بسیار کوچک است. فوتبال و جام جهانی برای آن زیادی بزرگ است.» بلاتر می‌گوید که به دنبال نگرانی در مورد وضعیت کارگران مهاجری که در ورزشگاه‌های در حال ساخت قطر کار می‌کردند، فیفا در سال ۲۰۱۲ معیارهایش برای دادن میزبانی جام جهانی به یک کشور را تغییر داد.
او گفت: «از آن زمان دغدغه‌های اجتماعی و حقوق بشری در نظر گرفته می‌شوند.»
بلاتر ۱۷ سال رئیس فیفا بود و در سال ۲۰۱۵ به اتهام «پرداخت غیرموجه» مبلغ یک میلیون و ۳۰۰ هزار پوند (دو میلیون دلار) به میشل پلاتینی (که او هم مجبور به استعفا شد) این سمت را ترک کرد.
هر دوی این افراد در نوامبر گذاشته به فساد محکوم شدند اما در ماه ژوئیه دادگاهی در سوئیس آنها را تبرئه کرد. تصمیم فیفا برای دادن میزبانی جام‌های جهانی ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ به روسیه و قطر با اتهامات گسترده فساد همراه بوده، اتهاماتی که منجر به تحقیقات گسترده از سوی دادستا‌ن‌های سوئیس و دادگستری آمریکا در سال ۲۰۱۵ شد.
قطر و روسیه همواره اتهامات را رد کرده‌اند و هر دو می‌گویند که به دنبال تحقیقاتی که سال ۲۰۱۷ توسط فیفا انجام شد، هیچ خلافی ثابت نشده است. / منبع
