جام جهانی در یک کشور دیکتاتوری؛ رازهای پشت پرده جام جهانی ۱۹۷۸ در آرژانتین

روایت دوم: سسار لوییس منوتی سرمربی تیم ملی آرژانتین که جام قهرمانی را در آن رقابت ها بالای سر برد گفت: “بهره قدرتمندان از ورزش به اندازه بشر قدمت دارد”. نظر مردم جهان نسبت به آن جام جهانی منفی بود چون ویدلا برای آن برنامه ریزی کرده بود آن هم زمانی که به کشور در سال ۷۶ ضربه زد (ویدلا در آن سال رییس جمهور آرژانتین شد). مدرسه ESMA یکی از زندان های اصلی زمان دیکتاتوری ویدلا بود و تنها دو کیلومتر با ورزشگاه ریورپلاته فاصله داشت.

ویدلا در سخنرانی مراسم افتتاحیه جام ۷۸ را “جام جهانی صلح” نامید. جانی رپ، بازیکن هلند چند ساعت پیش از فینال برابر آرژانتین گفت: “می ترسیم پیروز شویم”. هدف رییس جمهور آرژانتین مشخص بود او می خواست مردم کشورش حتی برای یک ماه آن شرایط خفقان را فراموش کنند و پرچم آلبی سلسته را به دلیل مشخصی برافرازند. ۵۰ سال بعد سخت می شد گفت که آن جام جهانی تصویر دیکتاتوری وحشتناک را برای مردم آرژانتین پوشاند.

ریکاردو ویا، بازیکن آلبی سلسته گفت: از ما برای پنهان کاری و فراموش کردن ۳۰ هزار نفر از انسانها که ناپدید شده بودند، بهره بردند. من احمقی بودم که فراتر از توپ را نمی‌دیدم. / منبع: ایسنا

مرگ یا افتخار، قسمت های تاریک جام جهانی آرژانتین

آرژانتین کشوری در آمریکای لاتین است و خب کشور های آمریکا لاتین با برزیل شناخته می شوند و کم بیش همه رفتاری مانند مردم برزیل دارند. پر از انگیزه، خشم و هیاهو و البته عشق و مقدار زیادی فوتبال. آرژانتین در سال ۱۹۷۸ میزبان جام جهانی بود. در آن سال ها مردم آرژانتین در فقر و محرومیت بودند و شاید فوتبال تنها راه برون رفت بود البته به صورت یک استامینوفن. از سال ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۱ ژنرال ویدی الا رییس جمهور آرژانتین بود و در دوره وی جام جهانی برگزار شد.

جان اسپورلین در کتابی به نام” مرگ یا افتخار، قسمت های تاریک جام های جهانی” به بیان موضوعاتی در باره جام های جهانی پرداخته است. قصد مرور این نکات درباره جام جهانی ۱۹۷۸ را داریم. این یادداشتی فوق العاده از بخشی از آن کتاب هست.

روایت سوم: بازی افتتاحیه ما بین آلمان غربی و لهستان بود. بازی در اول جون( ۱۱ خرداد ۱۳۵۷) برگزار می شد. قبل شروع بازی ژنرال ویدی الا از توازن و دوستی کشور های حاضر در مسابقات گفت. وزیر امور خارجه آمریکا، هنری کسینجر نیز همین صحبت ها را تایید کرد. همه از یک جام جهانی در آرامش صحبت می کردند از جمله ارتش. رییس جمهور آرژانتین از مردمش خواست پشت پرچم آبی و سفید این کشور متحد شوند.

آرژانتینی ها در مسابقات فوتبال از کاغذ های رنگی و نواری شکل استفاده می کنند و به این نوع تشویق شهره هستند. این کاغذ های رنگی چهره ای آشوب انگیز به تورنمنت داده بودند. البته نباید از کارناوال های آرژانتینی ها غافل شد. مهاجم وقت تیم ملی آرژانتین، لوکه درباره آن سال اینگونه گفته است:” مردم شهر های بزرگ احساس می کردند که فقر و محرومیت را فراموش کرده اند. در بیشتر روز ها هواداران در کنار اوتوبوس تیم ملی می دویدند و به آن تسبیح آویزان می کردند و برای ما دعا می کردند. از چشمان آن ها می توانستی بخوانی که از ما چه می خواهند. ما در زیر فشار زیادی بودیم که قهرمانی را برای مردم کشورمان به ارمغان بیاوریم و کمک کنیم رنج هایشان را فراموش کنند. چگونه می شد به خاطر این مردم، قهرمان نشد.”

در بازی اول آرژانتین به سختی، مجارستان را ۲ بر ۱ شکست داد. لوکه گل اول آلبی سالسته را به ثمر رساند. بعد از آن بازی نامه ای بدون نام به دست لوکه رسید که در آن گروهی از ارتشیان او و تیم ملی را تهدید کرده بودند که در صورت حذف از رقابت ها آینده خوبی در انتظارشان نخواهد بود. آرژانتین در گروه ۱ مسابقات با مجارستان، فرانسه و ایتالیا همگروه بود. لوکه در این مورد گفته است:” فرانسه و ایتالیا تیم های سطح اول دنیا بودند و در جام جهانی ۸۲ نیز سطحشان را به رخ کشیدند. بعد از بازی با مجارستان یکی از ارتشی ها با لبخندی روی صورت به من به صورت کنایه آمیزی گفت این گروه، گروه مرگ است، همان که از آن می ترسیدید. من هیچ دلیل برای اینکه حرف های او را شوخی تلقی کنم نداشتم. بعد از آن فهمیدیم که جام جهانی چقدر برای ارتش اهمیت دارد. اولین چیزی که بعد از صحبت ها به یادم آمد روزی بود که برادر نزدیک ترین دوستم، ناپدید شد و چند روز بعد جسد بی جانش در کنار ساحل ریور پلاته پیدا شد. در آن سال ها گاهی مخالفان رژیم را از هواپیما به درون آب پرتاب می کردند.”

بازی در مقابل فرانسه برای آبی و سفید ها سخت بود. فرانسه میشل پلاتینی را داشت و در نیمه اول آرژانیتن فقط در زمین خود دفاع می کردیم. تماشاگران بوینس آیرسی دائما تیم ملی شان را هو می کردند. در نقل قولی، یکی از اعضا تیم ملی فرانسه در آن سال گفته است:” بازی فرانسه و آرژانیتن در جام جهانی ۱۹۷۸ به نفع آلبی سالسته درآمده است.”  یکی از بازیکنان فرانسه که نامی از او برده نشده است. اعتقاد داشته است داور بازی دنیل پاسارلا را بعد از هل دادن دیدر سیکس از تصمیماتش آگاه کرده است. داور به پاسارلا گفته است:” لطفا دیگر این کار را تکرار نکن و گرنه مجبورم دفعه بعد خطا بگیرم.” در صحنه دیگری لوکه، سیکس را در محوطه جریمه آرژانتین هل می دهد اما داور خطا نمی گیرد و تصاویر تلویزیونی نشان می دهد که داور بازی، آقای ژن دوباخ از سوییس به لوکه چشمک می زند. لوکه شدیدا این موضوع را تکذیب کرده است. پاسارلا بعد از خطا هند مدافع فرانسه از روی نقطه پنالتی گل اول را برای آرژانتین به ثمر می رساند.

در سال ۲۰۰۳ این شایعات جدی تر شد. در برنامه ای رادیویی در کشور فرانسه. یک فرد روی خط آمد. با صدایی که تغییر داده بود، گفت بازیکن سابق تیم ملی فرانسه است. او این گونه گفت:” من دیدم چند تن از بازیکنان بزرگ آرژانتین قبل از شروع آن بازی( آرژانیتن و فرانسه در جام جهانی ۱۹۷۸) قرص های آبی رنگی خوردند.”  وبسایت فدراسیون فوتبال فرانسه بعدا فاش کرد که آن فرد که روی خط آمده بود ماریو ترسور– همان کسی که در بازی با آرژانتین پنالتی داد- است هر چند این قضیه هنوز اثبات نشده است. او گفته است بازیکنان آرژانتین از قرص آمفتامین استفاده کرده بودند.” شما می توانستید صدا فریاد را از رخکتن آرژانتینی ها بشنوید آن ها تا دو ساعت بعد بازی انرژی زیادی داشتند.” مسئولان فیفا بعد از بازی از بازیکنان آرژانتین تست دوپینگ نگرفتند.” یکی از بازیکنان سرشناس آرژانتین در لیست تست دوپینگ بود. اما هنگامی که مامور فیفا وارد شد، یکی از سران عالی رتبه آرژانتین نامه ای به او داد و از اتاق خارج شد.”  فرد روی خط آمده اصرار داشت هنگامی که دو بازیکن فرانسه به این موضوع اعتراض کردند، مسئول فیفا به آن ها اینگونه گفت:” یالا. شما که می دانید در اینجا چه خبر است.”

لوییز گالاوان، دفاع وسط آرژانتین در آن جام جهانی به صراحت گفته است که هم تیمی هایش هیچ کار غیر قانونی ای انجام نداده اند.” همه این حرف ها مزخرف است. مسئولان فیفا زیر چنین فشار هایی از سوی بازیکنان و سیاستمداران آرژانتینی نمی رفتند.” اوکامبو، مسئول تداراکات آرژانتین در جام جهانی ۱۹۷۸ نقش حیاتی در این تیم داشته است و موظف بوده است ادرار بازیکنان آرژانتین را به محل تست ببرد. لوییز گالاوان تایید کرده است که یکی از مسئولان فیفا از این موضوع که آزمایش یکی از بازیکنان آرژانتین نشان داده است او باردار است، گیج شده بود.

بازی همچنان در هاله از ابهام قرار دارد اما گل دوم آرژانتین که توسط لوکه به ثمر رساند. جای هیچ شکی نداشت. این گل شور و حرارتی در آرژانتین به پا کرده  حتی در شکنجگاه ارتش و حکومت آرژانتین. در جایی که انسان هایی از جنس حیوان کار می کردند و البته شکنجه می دادند. این حرکات حکومت آرژانتین حتی برای دهه ۷۰ آمریکا لاتین نیز وحشتناک بود.

مانوئل کالمس، یکی از افرادی بود که در این شکنجگاه بازداشت بود. صحبت های او اینگونه است:” من چند هفته آنجا بودم و همیشه یک کیسه بر سرم بود چراکه نگهبانان می ترسیدند من با دیگر زندانی ها راجع به فرار صحبت کنم. سلول من جایی بود که می توانستم صدای های بیرون را بشنوم. در بیرون هم همه بود. وقتی لوکه گل پیروزی را زد. زندان منفجر شد. می توانستم صدای شعار های زندانبان ها را بشنوم که فریاد می زدند” لوکه ،لوکه.”  آن ها مانند سگانی پارس می کردند. ناگهان همه جا ساکت شد. نگهبانی آمد و در گوش من گفت. این آخرین باری است که می توانی خوشحالی کنی. حقیقتش هنوز نفهمیدم چرا آن حرف ها را در گوش من زد.” / منبع: طرفداری–

روایت چهارم

جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین در حالی برگزار شد که دیکتاتوری نظامی این کشور هزاران دانش‌جو، روزنامه‌نگار، هنرمند، فعال کارگری و سیاسی چپ و وکیل دادگستری و… را در بازداشتگاه‌ها کشته بود یا مشغول شکنجه آن‌ها بود. دیکتاتوری نظامی آرژانتین تمام تلاشش را کرد تا از فرصتی که فیفا در اختیارش گذاشته بود برای بازسازی چهره خود و ارائه تصویری «نرمان» از جامعه استفاده کند.

صبح روز ۱۸ اکتبر ۱۹۷۷ گریسیلا، در ایستگاه متروی «اکویت» در مرکز بوئنوس‌آیرس، داشت سوار مترو می‌شد که مردی به او نزدیک شد. «پلیس فدرال. بازداشت هستید. باید بیایید!»

گریسیلا خودش را روی زمین انداخت. جیغ زد. سعی کرد کپسول سیانوری که در جیب پیراهنش داشت را بیرون آورد. سه مرد دیگر هجوم بردند. کپسول افتاد و نتوانست کپسول‌های دیگری را که در سوتین و کیف دستی‌اش پنهان کرده بود را بیرون بکشد. آن‌ها مچ دستش را گرفتند و به او دستبند زدند.

شروع کرد به فریاد زدن. اسم من «گریسیلا دالئو» است. دارند مرا می‌‌دزند. می‌خواهند سربه‌نیستم کنند. با پدرم با شماره ۵۹۲۷۸۰ تماس بگیرد! ماموران دیکتاتوری نظامی جلوی دهانش را گرفتند. به مسافران مترو گفتند «فروشنده مواد مخدر است» و گریسیلا را از پله‌های ایستگاه مترو بالا کشیدند. و به داخل یک فورد فالکون (Ford Falcon) انداختند. گریسیلا را مستقیم به بازداشتگاه مخفی «اسما» ESMA در دانشکده مکانیک نیروی دریایی بردند. سه شاهد عینی همان روز با پدر گریسیلا تماس گرفتند و گفتد ماموران حکومت نظامی او را با خود بردند.

برآورد می‌شود طی دوره دیکتاتوری نظامی آرژانتین، بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۳، حدود پنج هزار تن، تنها در بازداشتگاه مخفی «اسما» بازداشت شدند. اکثر این افراد دیگر هرگز به خانه بازنگشتند.

گریسیلا دالئو از معدود جان به‌دربردگان شکنجه‌گاه مخوف «اسما» است. او ۱۵ ماه در این بازداشتگاه بازجویی و شکنجه شد. شکنجه‌‌گران چندین بار گریسیلا را در محوطه چمن دانشکده مکانیک روی زانو نشاند و وانمود کردن که می‌خواهند او را اعدام می‌کنند، اما در نهایت او را به تبعید فرستادند و جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین در حالی برگزار شد که دیکتاتوری نظامی این کشور هزاران زندانی را در بازداشتگاه‌ها کشته بود و داشت شکنجه می‌‌کرد. البته که مسئولان «فیفا» سعی می‌کردند تمامی این گزارش‌ها را نادیده بگیرند.

در اوج سرکوب و شکنجه و کشتار هزاران دانش‌جو، نویسنده و هنرمند، فعال کارگری، روزنامه‌نگار، وکیل و فعالان سیاسی چپ و…گئورگ اریکسون، سرمربی وقت تیم ملی سوئد، مصاحبه کرد و گفت: «اقامت ما در آرژانتین عالی است. به ما خیلی خوش می‌گذره. چیزی هم ندیده که نشان‌گر بدی شرایط آرژانتین باشد.»

دیکتاتوری نظامی آرژانتین برای این رقابت‌های جام جهانی آن سال ۵۲۰ میلیون دلار خرج کرد. (تقریبا چهار برابر رقابت‌های سال ۱۹۸۲ اسپانیا.) بازی فینال جام جهانی ۱۹۷۸ روز ۲۵ ژوئن، میان آرژانتین و هلند، در استادیوم «مونومنتال» تنها کمی دورتر از بازداشتگاه مخوف «اسما»، برگزار شد.

گریسیلا دالئو و شمار اندکی از جان به‌دربردگان «اسما» شهادت داده‌اند که چه طور در روز فینال بازی‌ها، شکنجه‌گران و زندانیان در کنار هم به تماشای بازی آرژانتین و هلند نشستند.

گریسیلا دالئو، در مقاله‌ای که بعدها با نام «وقتی که برد یک پیروزی نیست» منتشر کرد روز قهرمانی آرژانتین در زندان را این طور به‌یاد می‌‌آورد: همراه با سایر زندانیان، نگهبانان و مسئولان بازداشتگاه پای یک تلویزیون سیاه‌و‌سفید نشسته بودند. در حالی که صدای تشویق و هیاهوی تماشاگران استادیوم از کمی دورتر شنیده می‌شد. برای لحظه‌ای شکنجه‌گران و زندانیان متحد و هم‌بسته شده بودند.

گریسیلا در مقاله‌اش از فردی با نام خورخه ادواردو، از مسئولان اصلی شکنجه‌گاه «اسما»، نام می‌برد که به تعبیر او «دیوانه» شده بود و فریاد می‌زد: «ما بردیم! ما بردیم!!» دست زندانیانش را می‌فشرد و بر گونه‌های آن‌‌ها را بوسه می‌زد!

او در جایی دیگری از یادداشت خود می‌نویسد: «اگر آن‌ها پیروز می‌شوند، ما باخته‌ایم». گریسیلا در ادامه مقاله‌اش نوشت: بعد بازی، او و چند نفر دیگر از زندانیان را سوار یک پژو ۵۰۴ می‌کنند و به مرکز شهر می‌برند. گریسیلا می‌گوید باورش نمی‌شد که چنین جمعیتی در خیابان جمع شده‌اند و جشن «پیروزی» گرفته‌اند.

گریسیلا ادامه می‌دهد در حالی که اشک از چشمانش سرازیر شده بود با خود فکر می‌کرد اگر همین الان فریاد بزند که «من یک ناپدیده شده‌ام!» کسی این وسط هرگز به چنین «مزخرفی» گوش نخواهد داد. / منبع

سیاوش راد