از وقتی مالک جدید توییتر – ایلان ماسک – بر صندلی ریاست بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی جهان وب تکیه زد، این پلتفرم شاهد دگرگونی‌های بنیادین زیادی بود. اما اغلب اقدامات انقلابی که توسط ایلان ماسک در توییتر به وقوع پیوست، نه در جهت بهبود کیفیت یا ارتقای رضایت و جلب توجه کاربران (چیزی که توسط ماسک ادعا می‌شد) که فقط و فقط برای سوددهی بیشتر بود.
ایلان ماسک در ابتدا برای انجام برخی تغییرات از خود کاربران نظرخواهی می‌کرد. همچنین سعی کرد برخی موارد که مورد انتقاد کارشناسان یا کاربران توییتر بود را رفع کند مثلا در مقابله با روبات‌ها و اکانت‌های جعلی؛ اما خیلی زود این رویکردهای ظاهری یا ظاهرسازانه جای خود را به عملکردهای مستقیم و بدون رودروایستی جهت پول‌سازی داد. مهم‌ترین اقدام ایلان ماسک در این راستا، توییتر بلو بود.
یکی از اقداماتی که مدیریت قبلی توییتر برای مقابله با اکانت‌های جعلی انجام داده بود تیک آبیِ احراز هویت بود. افراد می‌توانستند با ارایه مدارک شناسایی، توسط توییتر احراز هویت شده و به واسطه تیک آبی روی آیکون پروفایل‌شان، تایید هویت شوند. ایلان ماسک دریافت تیک آبی را به واسطه‌ی پرداخت بهای آن، برای همگان میسر کرد. در واقع مفهوم تیک آبی (که قبلا فقط در اختیار کسانی قرار می‌گرفت که هویت حقیقی یا حقوقی‌شان مورد شناسایی و تایید قرار گرفته بود) حالا تغییر کرده بود. چون هر کس، حتی اکانت‌های مستعار هم می‌توانستند با پرداخت وجه، تیک آبی دریافت کنند.
این آبی بیکران، توییتر بلو را تبدیل به یک امکان درآمدزایی برای ایلان ماسک کرد. گرچه در ابتدا ادعای ماسک این بود مشکل بات‌ها در این شبکه اجتماعی رفع می‌شود اما اقدام توییتر در حذف تیک‌های آبی که قبلا به کاربران هویت‌دار اعطا شده بود هیچ ربطی به مشکل روبات‌ها نداشت بلکه ثابت می‌کرد ایلان قصد دارد افراد بیشتری را جهت پرداخت پول برای دریافت تیک آبی به صف کند. علاوه بر این، در سیستم تأییدیه قبلی از کاربران خواسته می‌شد تا تصویر کارت شناسایی خود را برای توییتر ارسال کنند، اما برای خرید سرویس بلو تنها به یک شماره تلفن نیاز دارید. بنابراین حتی بات‌ها هم می‌توانند این سرویس را خریداری کنند.
اقدام جدید ایلان ماسک برای ترغیب کاربران جهت خرید اشتراک بلو این است که اعلام شده از این پس توییتر تنها توییت کاربرانی را در زبانه For You به شما پیشنهاد می‌دهد که اکانت تأییدشده داشته باشند. یعنی اگر بخواهید توییت شما را کاربران دیگر مشاهده کنند باید اشتراک بلو بخرید.
شاید علت این که ایلان ماسک دست به چنین اقدامات دیوانه‌واری برای جذب سرمایه می‌زند کاهش ۵۰ درصدی ارزش این شبکه اجتماعی باشد. مالک کنونی توییتر چند روز پیش گفته بود که ارزش این شبکه اجتماعی تقریباً نصف شده و به ۲۰ میلیارد دلار رسیده است.
مدیرعامل توییتر برای وادار کردن کاربران به خرید اشتراک بلو، حتی امکان شرکت در نظرسنجی‌ها را محدود به کسانی کرده که تیک آبی داشته باشند. گرچه همه این اقدامات به بهانه مقابله با روبات‌ها انجام می‌شود اما شکی وجود ندارد که رییس توییتر در پی جبران خسارت است. ایلان ماسک در سال ۲۰۲۲، مبلغی معادل ۲۰۰ میلیارد دلار ضرر کرده که از این منظر، رکورد گینس به عنوان بیشترین سرمایه‌ای که یک شخص در طول یک سال از دست داده را به نام خود ثبت کرده است.
گرچه او سعی کرده جذابیت‌های زیاد برای ترغیب کاربران به خرید اشتراک توییتر بلو ایجاد کند از جمله امکان نوشتن توییت‌های طولانی یا انتشار ویدیوهایی با زمان بیشتر و حذف نیمی از تبلیغات، اما با این حال، به نظر می‌رسد اهداف و رسالت اولیه توییتر اکنون کاملا عوض شده باشد. وقتی همه چیز به سمت منافع مالی حرکت کند، آن وقت کاربران نیز درگیر این وضعیت خواهند شد. یکی از جذابیت‌های شبکه‌های اجتماعی مثل فیسبوک و توییتر از ابتدا این بود که تمام قابلیت‌ها و ویژگی‌های آن برای کاربر عادی رایگان بود و درآمد آنها از محل تبلیغات تامین می‌شد. یعنی به خاطر رایگان بودن تمام قابلیت‌ها، کاربران میلیونی وارد این پلتفرم‌ها می‌شدند و همین تعداد زیاد کاربران، ارزش تبلیغ در این پلتفرم‌ها را افزایش می‌داد. بنابراین مدیران شبکه‌های اجتماعی می‌توانستند خدمات رایگان بیشتری به کاربران‌شان ارایه کنند و از سوی دیگر با افزایش تعداد مخاطبان، درآمد خود را از محل تبلیغات نیز افزایش دهند.
این کار موجب می‌شد امکان تمرکز بر کیفیت محتوا، توسط شبکه اجتماعی وجود داشته باشد. اما وقتی الگوریتم‌ها در جهت سوددهی بیشتر برنامه‌ریزی شدند، محتوا نیز سقوط کرد. شما محتوایی را خواهید دید که امکان جذب سرمایه به واسطه‌ی آن در بالاترین وضعیت ممکن باشد. علایق شما جهت‌دهی می‌شود و با ایجاد جذابیت‌های فریبنده، شما به آن سمتی حرکت می‌کنید که سرمایه‌گذاران می‌خواهند.
پیش از استیلای ایلان ماسک بر توییتر نیز این مسایل وجود داشت و الگوریتم‌ها در جهت منابع مالی برنامه‌ریزی می‌شدند اما با حضور ماسک به نظر می‌رسد اشکال منفعت‌طلبی به صورت شفاف‌تر و بدون پرده‌پوشی صورت می‌گیرد و پشت پرده‌ی شبکه‌های اجتماعی مدرن عیان‌تر می‌شود. برای آن که با لایه‌های پنهان‌تر شبکه‌های اجتماعی آشنا شوید سعی می‌کنم در مقالات آینده هر کدام از آنها را (مثلا توییتر، اینستاگرام و فیسبوک)، با عمق بیشتری واکاوی و تحلیل کنم.
